Efekt domina

24 października 2009

Efekt domina - https://aleblogowanie.wordpress.com/2009/10/24/efekt-domina/

               Wszystkie urzeczywistnione zagrożenia niosą często znacznie większe nieszczęścia, niż tylko te natychmiastowe, widoczne tuż po zaistnieniu niebezpiecznego zdarzenia. Szkodliwe konsekwencje awarii i katastrof przemysłowych dają o sobie znać także po pewnym czasie i odnoszą się zarówno do człowieka,  jak i flory,  fauny, gleby, wody, powietrza, krajobrazu, wzajemnych powiązań między nimi oraz wartości materialnych i dziedzictwa kulturowego.

Co to w ogóle jest zagrożenie?

      

        Zgodnie z Dyrektywą Unii Europejskiej 96/82/EC zagrożenie jest to wewnętrzna własność materiału niebezpiecznego lub nieprzewidziane zdarzenie, wywołane siłami natury lub wynikające z działalności człowieka, zagrażające życiu ludności, mieniu lub środowisku i które w zależności od rozmiaru i charakteru wywołuje bezpośrednio kryzys lub może prowadzić do jego wystąpienia.

Zagrożenia przemysłowe są to nagłe lub nieprzewidziane zdarzenia zaistniałe w zakładach przemysłowych, mogące prowadzić do powstania zjawisk niebezpiecznych dla życia, mienia i środowiska. Największe zagrożenie stwarza przemysł chemiczny, szczególnie paliwowy.

       

       Niebezpieczne zdarzenia mogą być wywołane przez różne czynniki zewnętrzne i wewnętrzne.

Czynnikami zewnętrznymi będą np.: zewnętrzne uderzenie, defekty konstrukcyjne, złe spawy, uszkodzenie lub brak zaworu bezpieczeństwa, korozja rurociągów czy zbiorników albo ich przepełnienie lub wywrócenie.

Czynniki wewnętrzne, to miedzy innymi: brak zabezpieczeń różnego typu w procesach technologicznych, brak chłodziw, nieprawidłowa eksploatacja gazów sprężonych.

      

       Różne mogą być skutki niebezpiecznych zdarzeń w zakładach przemysłowych. Skutki lokalne ograniczają się do stosunkowo niedużej powierzchni. Przeważnie do części instalacji, niewielkiego rozszczelnienia zbiornika i niewielkiego wycieku. Konsekwencje zdarzeń lokalnych możliwe są do opanowania środkami zakładu, w którym nastąpiło niebezpieczne zdarzenie. Skutki obejmujące większy obszar, jak wybuch na dużej instalacji, w konsekwencji którego może nastąpić szereg niebezpiecznych zdarzeń, jak wielka siła oddziaływania fali ciśnieniowej , wyciek dużej ilości substancji toksycznej , albo powstanie dużego pożaru /jak to ma właśnie miejsce w zakładach Caribbean Petroleum Corp, jednego z głównych dostawców produktów rafineryjnych na wyspie Portoryko/, rozszerzają się na tereny daleko poza zakładem, w którym zdarzenie miało miejsce.

      

      Jak wskazują opublikowane dane, większość niebezpiecznych zdarzeń powstaje w krajach Europy Zachodniej /ponad 60 procent/ i w Stanach Zjednoczonych /około 30procent/, co stanowi  90 procent wszystkich niebezpiecznych zdarzeń mających miejsce w ciągu ostatnich czterdziestu lat na świecie. Przy czym udział awarii i katastrof w stacjonarnych instalacjach  przemysłu rafineryjnego, petrochemicznego, nawozów sztucznych, także w przemyśle włókienniczym i różnorodnym transporcie jest bardzo zbliżony.

      

       Biorąc pod uwagę typ substancji powodujących największą częstotliwość niebezpiecznych zdarzeń i największe prawdopodobieństwo ich wystąpienia wprowadzono klasyfikację na cztery kategorie:

1/ paliwa ciekłe - ropa naftowa, benzyna, nafta,

2/ pary węglowodorów - węglowodory zawierające maksymalnie cztery atomy węgla,

3/ substancje toksyczne - chlor, amoniak, siarkowodór, pestycydy,

4/ mieszaniny w/w substancji.

       

       W zależności od kategorii substancji, określa się prawdopodobieństwo zaistnienia niebezpiecznych zdarzeń, ich wielkość, rodzaj skutków oraz sposoby i środki zabezpieczające przed awarią. Ze społecznego punktu widzenia wielkość zagrożenia jest określana wielkością skutków przede wszystkim w odniesieniu do życia i zdrowia człowieka. Z drugiej strony, ważna jest znajomość przyczyn, które powodują straty w ludziach, mieniu i środowisku naturalnym.

Stąd np. w Polsce prowadzona jest szczegółowa analiza przyczyn i skutków niebezpiecznych zdarzeń, które mogą powstać w zakładach przemysłowych. Jest ona elementem różnego typu opracowań naukowych, a także raportów o bezpieczeństwie i planów operacyjno - ratowniczych dla poszczególnych zakładów, miast, regionów.

       Czytam w wiadomościach internetowych o wielkim pożarze rafinerii:

/.../ Nad San Juan unosi się olbrzymia chmura gęstego czarnego dymu widoczna z odległości dziesiątków kilometrów. Dym spowija też ulice i znacznie utrudnił ruch samochodowy. Na szczęście, jak dotąd, nie zanotowano ofiar śmiertelnych. Jedynie dwie osoby zostały lekko ranne /.../

I chwała, że nie ma ofiar śmiertelnych! Trzeba pamiętać jednak zawsze o efekcie domina, który w sytuacjach zdarzeń niszczących, gwałtownych, niemożliwych do opanowania w sposób szybki, staje się nieunikniony, a  jego  skutki wtórne odezwą się i zagrożą ludziom także w przyszłości.

  

 

komentarze