Świąteczna Księga Tradycji. Część V

       Już piąty rok wystawiam księgę o tradycjach i zwyczajach świąteczno - noworocznych w różnych regionach. W pierwszym roku nie było ani jednego komentarza. A teraz mamy dużo wruszających wspomnień i ciekawych opisów. Warto poznawać obyczaje, wszak jesteśmy narodem wielokulturowym i nie u wszystkich w czas świąteczny jest dokładnie tak samo. 

Przy okazji odnajdujmy... magiczny 'breloczek' spinający różnorodne 'klucze'?

Księga ubiegłoroczna:

http://grycela.blogspot.com/2012/12/swiateczna-ksiega-tradycji-iv.html

Lotka

Ostatnia Wigilia na Grodzieńszczyźnie 1957r.

Zbliżał się czas wyjazdu do Polski. Ojciec postanowił, że urządzi wieczór pożegnalny dla wszystkich sąsiadów. Czynił wielkie przygotowania, Znosił cebrzyki, beczułki, bańki, miedziane wężyki i ustawiał to wszystko w komorze. Długo mieszał zaciery i planował ile będzie trzeba na przyjęcie a ile zabierze do Polski. Miał oczywiście na myśli bimber.

Tymczasem mama przy naszej pomocy przygotowywała jedzenie na święta. Zabiliśmy świniaka, więc w całym domu pachniało wyrobami, kiełbaskami wędzonymi i szyneczkami. Nigdy w naszym domu nie widzieliśmy tyle jedzenia. Zawsze marzyliśmy o tym żeby najeść się do syta. Teraz mogliśmy. Mama pozwalała nam nie tylko na jedzenie do woli chlebka ale i wędlinę do niego dawała. Jedliśmy powoli, smakując, a przez głowę przelatywała myśl, żeby się nie obudzić. Często przecież, kiedy kładliśmy się spać głodni, śniło się nam jedzenie.

W pokoju stał wielki stół, na którym rozłożyliśmy pachnące sianko i nakryliśmy go białym, lnianym obrusem. Kiedy mieliśmy zasiąść do stołu, zastukano do drzwi. Usłyszeliśmy ruską mowę, która zwykle nie wróżyła niczego dobrego. Tym razem do mieszkania wszedł czysto ubrany, miły pan, który powiedział, że chce kupić nasz dom. Zaprosiliśmy go do stołu, bo przyjechał z daleka, a hotelu w pobliżu nie było. Polska gościnność okazała się aż nadto obfita. Kiedy na stole wylądował barszczyk, mama pomrugała, że opłatek jest w środku. Potem uszka, pierożki z nadzieniem grzybowym, śledzie w zalewie octowej, śliziki w wodzie makowej, kisiel z owsa i na koniec ciasta. Rusek ogłupiał.

- Gospodyni, u was zawsze tak jedzą? - zapytał.

- Tak, krótko odpowiedziała mama i zamilkła.

Potem my poszliśmy bawić się Moskalikami pieczonymi z ciasta, które w tym roku były wyjątkowo piękne, ponieważ brat Czesław pomógł i mnie i siostrze ulepić je, nie żądając w zamian żadnej przysługi.

Rodzice z Rosjaninem rozmawiali o życiu popijając wódkę. Przedtem, mama zaniosła siano spod obrusa i opłatek krowie, której jeszcze nie sprzedaliśmy. Nie napisałam nic o prezentach pod choinkę. Nie było ich oczywiście, nigdy ich u nas nie było, brakowało pieniędzy. Tylko w szkole dostawaliśmy słodycze podczas balu choinkowego, ale tam nie gwiazdor przynosił prezenty, ale Dzied Moroz. Nie brał ich tylko mój brat. Nie chcę nic od Ruskich, mawiał. Za dwa miesiące już nie było nas w tym miejscu, gdzie spędziliśmy ostatnią w rodzinnym domu, Wigilię.

Piotr Opolski

@Lotko - co to śliziki w wodzie makowej /pierwszy raz o tym słyszę/.

Lotka

Robię je czasami do dziś. Jest to właściwie już deser, po głównych daniach wigilijnych. Są to maleńkie drożdżowe bułeczki. Kroi się je tak, jak kluseczki leniwe i piecze w piekarniku. Przegotowana woda, do której dajemy utarty mak z bakaliami i wrzucamy do niej bułeczki drożdżowe, czyli śliziki. Nawet nie wiem czemu się tak nazywały. Piekę ich zwykle dużo, bo nawet do pojedzenia są świetne. Jeżeli chodzi o Moskaliki...były to ludziki lepione przez nas dzieci. Każde dostawało od mamy kawałek ciasta drożdżowego i lepiliśmy z niego kukiełki. Czasami po kilka razy, bo za pierwszym razem się nie udawały. Brat robił cudne, nawet w czapce, z szabelką u boku. My z siostrą, młodsze nie umiałyśmy tak ładnie, to trzeba było brata przekupić, żeby pomógł. Bawiliśmy się nimi przez całe święta, a zjadaliśmy dopiero w drugi dzień świąt. Tam, na Grodzieńszczyźnie zwyczaje świąteczne były bardzo pielęgnowane.

ANNA

Jeszcze raz potwierdzę mój wcześniejszy wpis, że najpiękniejsze święta były w dziecięcym wieku w rodzicielskim domu. Wtedy święta bardzo cieszyły nasze dziecięce serduszka, bo to i choinka, i przysmaki na stole, i prezenty. A teraz, gdy się przeżyło już tyle świąt, nieco spowszedniały, tym bardziej, że się niesamowicie skomercjalizowały. Nie podoba mi się, że od połowy listopada, albo nawet wcześniej, jesteśmy bombardowani gazetkami reklamowymi z informacją, co i za ile trzeba kupić na święta.

Anzai

Swoją drogą to ciekawe, co by było gdybyśmy wszyscy wymienieni w tej notce spotkali się na wspólnej Wigilii? Mam nadzieję, że nie byłoby tak jak u mnie w rodzinie za dawnych lat ;)

alElla

Anzai, ten szczególny dzień najbardziej magiczny jest w rodzinie. Na magię mają także wpływ wspólne przygotowania do wieczerzy wigilijnej i w ogóle do świąt. Myślę, że spotkanie blogerów byłoby podobne do wszelkich spotkań integracyjnych czy poczęstunków przy wspólnych stołach dla nieznajomych.

Anzai

Gdyby jednak spojrzeć pod kątem biblijnym to jest to wspólne czuwanie, które kończy się pasterką, i udziałem zupełnie nieznanych sobie osób. Cała wieczerza to najbardziej rozbudowany scenariusz jakichkolwiek uroczystości domowych. Nigdzie nie ma tylu rozpisanych ról od nakrywania/przystrajania stołu, poprzez siadanie do stołu, wstawanie, gotowość przyjęcia nieznanego gościa, podawanie potraw, dzielenie się opłatkiem, śpiewanie kolęd, gwiazdkowanie, i pasterkowanie. Wigilia to najpiękniejsze święto rodzinne, ale kilka razy zdarzało mi się spędzać je z zupełnie obcymi ludźmi, nie oznacza to jednak, że uwielbiam takie spotkania.

Bet

A tradycje adwentowe też mieszczą się w temacie? Ja bardziej lubię właśnie ten czas oczekiwania od samych Świąt. Od naszych niemieckich sąsiadów przejęłam zwyczaj ustawiania na stole wieńca adwentowego z czterema świecami. Każdego roku wygląda mój wieniec inaczej, można wymyślać różne warianty dekoracji, ważne żywe światło świec, które w wersji niemieckiej, najczęściej są czerwone. Ja mam w tym roku białe i właśnie zapaliłam pierwszą z nich. Kolejnym adwentowym rytuałem jest pieczenie piernika, który zapakowany czeka na świątecznych konsumentów. Po pierniku przychodzi kolej na kiszenie barszczu z buraków. Tak, powoli buduję świąteczny nastrój.

alElla

Oczywiście, że się mieszczą. Specjalnie dlatego tak wcześnie wystawiłam Księgę.
W mojej okolicy wieniec adwentowy z 4 świecami przyjął się głównie w domach ewangelickich. W każdą niedzielę adwentową zapalano jedną świecę podczas wspólnej modlitwy. Ale i w innych domach też spotykałam wieńce, ale raczej jako element dekoracyjny i właśnie rodzaj budowania świątecznego nastroju.

Bet

Bo to jest obyczaj ewangelicki. Jednak ja przyjęłam go jak swój. To chyba znaczy, że jestem tolerancyjna?
Dodam jeszcze jeden, bardzo prozaiczny obyczaj, przed którym nie potrafię się obronić. Chodzi o mycie "rodowej porcelany" /to skrót myślowy określający wszystkie nie używane na co dzień szkliwa i kamionki/... Każdego roku tłumaczę sobie, że na to dobra jest każda pora, niekoniecznie przedświąteczna i... co roku robię to właśnie w adwencie. Niepoprawna jestem.

alElla

A ja bym to mycie rodowej porcelany wytłumaczyła tak, jak napisane było w I części Księgi: "Ludzie zamykali się przed wichrem i słotą w swoich domostwach, ustawały sąsiedzkie wizyty, jedynie dziewczęta schodziły się, by w długie wieczory drzeć pierze, tkać i prząść." Aaaa... i teraz wieczory długie, po Andrzejkach następuje wyciszenie, a pierza nie drzemy, to coś innego robimy. Srebra, porcelana i inne kamionki na półkach są najlepsze do potrzymania tradycji darcia pierza w adwencie.

A robótki na drutach i szydełkowe (zwykle dziergam jakieś prezenciki w tym czasie) można podciągnąć pod tradycję tkania i przędzenia?

Bet

Ależ oczywiście, pod warunkiem, że nucisz ludowe piosenki przy tym:)))

Malina M*

Lubię nucić piosenki przy "majstrowaniu" prezentów, tak jakoś się przyjęło, że każdy dostaje ode mnie taki zmajstrowany w komputerze, różne są ale zawsze jest przy tym mnóstwo śmiechu, bo i satyryczne kalendarze i satyryczne fotomontaże i horoskopy dla każdego, a przy okazji przemycam inne rzeczy, kiedyś każdy dostał ode mnie kolędę z aniołkiem - anioł miał buzię delikwenta, stworzyłam z tego nasz rodzinny śpiewnik, każdy taki śpiewnik dostał każdy na okładce miał swojego anioła a w środku wszystkie rodzinne aniołki z kolędami. Przed odbiorem trzeba było zwrotkę swojej kolędy odśpiewać. Kolędowaliśmy do ciemnej nocy. Prezenty zostały do dzisiaj, każdej Wigilii wyciągamy je, dzieciaki nauczyły się na pamięć, biorą gitary i śpiewamy razem ... jak za moich dziecinnych lat.

alElla

Bardzo lubię kolędy Preisnera.

andante spianato

U nas przecież też przygotowanie do Świąt zaczyna się w pierwszych dniach adwentu.

A kolędy Preisnera są cudowne...

JaGa

Ten dzień Wigilii, ten jedyny dzień w roku, który daje tyle radości wszystkim powinien cały czas pozostać dniem z tradycjami. Przecież nikt nie ma takich tradycji bożonarodzeniowych, jakie ma nasz kraj i powinniśmy to wpajać młodym.  Nie wiem czy mi się wydaje, czy teraz te święta są jakoś mniej wyczekiwane niż to kiedyś bywało, u mamy. Czułam ten zapach pieczonego ciasta, smażonych grzybów i ten nastrój. Ale przecież i u mnie też (niby) tak jest, ale to już nie to... 

alElla

...są wyczekiwane, tylko jako osoby dorosłe inaczej to odczuwamy. Dzieci czekają. Widać to po wszystkich dzieciach w rodzinie. Rozpytują o dania i prezenty, choinkę i szopkę, zamawiają określony rodzaj ciasta. Myślę, że święta mniej są wyczekiwane pod kątem smakołyków kiedyś trudno osiągalnych, jak np. pomarańcze wkładane kiedyś do paczki pod choinkę.

JaGa

...bo kiedyś nie było wszystkiego w sklepach tak jak dzisiaj jest i człowiek czekał na te święta jak na zbawienie:) Chociaż nie powiem, żebym i dzisiaj na nie nie czekała z utęsknieniem i dalej lubię te święta, świąteczny nastrój, gdy wszyscy są tacy grzeczni i uprzejmi i zastanawia mnie dlaczego w ciągu roku nie potrafią się tak zachować...

Renata Klosowska

Pochodzę z domu niereligijnego, sama jestem ateistką, lecz Święta u nas się obchodziło wraz z opłatkiem. Nigdzie na świecie nie ma tego opłatka. To jest piękna tradycja i faktycznie dla mnie najważniejsza w roku jest wieczerza wigilijna. Nie ze względu na wiarę lecz ze względu na tradycję jednoczącą rodzinę. Zdarzyło mi się być na niemieckiej Wigilii, będąc na emigracji już w swoim domu jednak wprowadziłam tę nasza polską tradycję opłatkową. Moj holenderski partner to zaakceptował i nawet karpia jadł (Holendrzy nie jedzą w zasadzie słodkowodnych ryb). A ta niemiecka Wigilia była bez opłatka oczywiście, z bogatymi prezentami, była cala rodzina i ja, była polska gęś na kolację, było mnóstwo ludzi bo rodzina duża i pamiętam, że poczułam się tam niejako zaadoptowana przez rodzinę. Chyba magiczny wpływ świąt. U Holendrów raczej komercyjnie - nie zauważyłam żadnego specjalnego pilnowania tradycji. Tu się gotuje na święta królika. W moim holenderskim domu była wigilia po polsku i święta z królikiem jako danie główne. Mnie się święta kojarzą z karpiem i zupą grzybową. I Wigilia z opłatkiem oczywiście jako produkt spajający rodzinę.

alElla

Ale Holendrzy pielęgnują tradycję pasterki - uroczystej mszy wigilijnej. No, i... prezentowanie zamożności na zewnątrz domów oraz ilości otrzymanych kartek świątecznych w oknach. A Mikołaj, nazywany w Holandii Sinterklas, w dalszym ciągu przypływa statkiem parowym pełnym prezentów?

Renata Klosowska

Ależ oczywiście.  I ma inną datę. Nie szóstego. W tym roku zaczął swoją podroż od mojego miasta - Roermond. St.Klaus jest to zupełnie co innego niż Święty Mikołaj chociaż na tej samej bazie pewnie powstał. W każdym bądź razie jest zawsze w towarzystwie Czarnego Piotrusia. Piotruś robi małpie  figle. I pomaga roznosić  paczki. Właśnie przed chwilą gościł w moim domu - komuś z bloku przyniósł duuuży pakiet. Żeby było śmieszniej na Surinami, gdzie Holendrzy swoją tradycję rozpowszechnili St.Klaus jest czarny a Czarny Piotruś biały:) A co do darcia pierza... w adwencie zbierała sie rodzina niemiecka i wszyscy robili wieńce choinkowe, przyklejali, lutowali, wpinali różne cacenka i własnoręcznie upieczone ciasteczka - to tak w ramach chyba darcia pierza - bardzo mi się to podobało. To była rodzina restauratorów, wszyscy schodzili się - więc była babcia, wnuk wtedy jeden, dzieci wraz  z małżonkami i wszyscy coś robili w ramach darcia pierza - podobało mi się to...

alElla

A u nas też królik był jednym z dań. Prawie każda rodzina mająca komórkę w ogrodzie hodowała króliki. Ze skórek dzieci miały futerka, a mięsko się zjadało.

Antoni Relski

Duch tych świąt gdzieś niknie, zasypany komercją i koniecznością zakupów. Dobrze poczytac że kiedyś było inaczej, bardziej w duszy niż na talerzu.

alElla

...co niknie? Gdzie niknie? Może tylko w wielkich sklepach i w telewizji z powodu reklam. Duch, święta i atmosfera jest przecież w nas, w domu, w rodzinie...
A zakupy to normalka, tylko teraz lżejsze, bo nie trzeba o trzeciej rano iść w kolejkę.

La vie est belle i ja tez

Wręcz uwielbiam czas przed Świętami... Judith

alElla

I niech tak pozostanie, bo to dobry czas.

Dziękujemy za wpisy do księgi i życzymy
DOBREGO CZASU ŚWIĄTECZNEGO!

- alElla, kominkowy Świerszcz i Wielbłąd Gniazdownik